Authentiek is niet eerlijk

Eerlijk zijn?

Laatste voelde ik me niet helemaal lekker en was ik geïrriteerd. Toen kwam mijn partner thuis. Even dacht ik  ‘Als ik eerlijk ben dan zeg ik nu dat ik me niet lekker voel en geïrriteerd ben’. Ik bedacht me. Want wat heeft zij daar nou aan en wat heb ik daar aan? Ben ik dan oneerlijk? Naar wat ben ik eigenlijk eerlijk, naar mijn gevoelens, naar de kwaliteit van mijn relatie, naar mijn innerlijke maatstaven?

Eerlijk zijn heeft maatstaven

Er is een niveau van beoordeling waarbij ‘eerlijk zijn’ hetzelfde is als ‘zeggen wat je voelt’ of ‘denkt’. Op dat niveau ben je oneerlijk als je niet zegt wat je voelt of denkt. Dan moet je je wel uiten, wat er ook uit komt, anders ben je niet eerlijk. Het kan echter snel tot ruzie leiden, als je het echt meent dat je ellende er uit moet. Als ik eerlijk ben, weet ik van tevoren, wanneer ik de ander belast. Kennelijk is er nog een ander soort eerlijkheid.

Authentiek is niet eerlijk

Wat ‘eerlijk’ is, kan ik ook afwegen door me af te vragen wat er in mijn hart leeft. Wat is de kwaliteit die ik wil vertegenwoordigen? Alleen al door het stellen van de vraag verandert er iets in mij.  De behoefte aan aandacht voor mijn lastige gevoelens komt in een ander daglicht te staan. Niet omdat ik mijn vervelende gevoelens onderdruk, maar omdat iets anders belangrijker wordt: namelijk wie ik wil zijn in relatie tot de ander. Een egocentrische behoefte heeft plaats gemaakt voor een relationele ‘behoefte’. En waar de ander meetelt komt ethiek de wereld in.

Sterke evaluaties: kiezen vanuit morele motieven

Charles Taylor* maakt onderscheid tussen sterke en zwakke evaluaties. Een sterke evaluatie, leidt tot de keuze voor het verlangen, dat je ook werkelijk wilt hebben. Het is een morele keuze. Bij zwakke evaluaties, kies je niet echt en vraag je je ook niet echt af wie je wilt zijn. Welke evaluatie je doet, maakt het verschil tussen een moedig en een laf leven. We hebben het hier niet over ethiek die gebaseerd is op culturele waarden en normen. Dit is een ethiek die in de mens zelf geboren wordt. Waar sta jij? En waar wil jij staan? Wie wil je zijn?

* Charles Taylor schrijft uitgebreid over de historische ontwikkeling van morele evaluaties in ‘Sources of the self: The making of the Modern Identity’