Omgaan met heftige gebeurtenissen
Overweldigende ervaringen uit het verleden zijn al lastig genoeg. Moet ik me dan ook nog verbinden met anderen, met vluchtelingen, zieken en hulp behoevenden? Ik sluit me liever af. Maar wie is die ‘ik’ die dat doet? En wie word jij dan voor jezelf? Wat kan traumawerk daarin betekenen?
Wie ben ‘ik’?
De vraag ‘Wie ben ik?’ heeft een tweeledig antwoord. Er is de ‘staat van zijn’, zoals boos, verdrietig, blij, etc. En er is de manier van reageren.
Deze twee dimensies grijpen van moment tot moment op elkaar in. Als ik boos ben, reageer ik anders dan wanneer ik blij ben. De mogelijke manieren van reageren liggen in ons klaar. Soms kan ik kiezen hoe ik wil reageren. Maar bij heftige gebeurtenissen hebben we geen keuze.
Een te grote ervaring is traumatisch
Een ervaring is ‘te groot’, als iemand er door overweldigd wordt. Dan wordt het vermogen om er getuige van te blijven, overspoeld door de heftigheid er van. Dan kunnen we de gebeurtenis niet rustig opnemen en integreren. Op zo’n moment heeft de gebeurtenis ons te pakken en reageren we automatisch. Het criterium voor een traumatische ervaring is daarom niet of de ervaring negatief of positief was. Bij een traumatische ervaring was de ervaring, positief of negatief, te groot om in het moment geintegreerd te worden.
Vast zitten in reactiepatronen
Ons systeem heeft de beschikking over drie klaar liggende reactiepatronen om op overweldigende gebeurtenissen te reageren. Van een keuze is daarbij geen sprake. De automatische overlevingsreflex wordt vanzelf en onmiddellijk uitgevoerd. Er is ‘vluchten’, ‘vechten’ en ‘verstijven + uitspacen’. Op zich kunnen ze alle drie functioneel zijn om te overleven. Maar als de ervaring niet geïntegreerd kan worden omdat hij te groot is, terwijl hij wel aan ons gebeurd is, zit hij vast in ons systeem. Het systeem kan dan niet anders, dan achteraf, doen alsof de gebeurtenis nog aan de gang is. We blijven dan alsmaar dezelfde reactiepatronen vertonen, zonder dat we er greep op krijgen.
Traumawerk: Achteraf integreren
We kunnen de reactiepatronen, de energie, de beelden en de heftige emoties later via bewuste ontwikkeling alsnog integreren. Dat vereist het aanboren van het vermogen, om aanwezig te kunnen blijven bij de reactiepatronen als ze voorzichtig gereactiveerd worden. Daarbij worden drie manieren van werken gecombineerd.
Ten eerste is het nodig om te ervaren dat bepaalde capaciteiten er nog zijn. Daarbij wordt het vertrouwen hersteld in ons vermogen om grenzen aan te geven, kracht in te zetten, onze wil te laten gelden etc. Het is niet essentieel dat je begrijpt wat je zou moeten doen. Belangrijker is dat het lichaam van binnenuit weer ‘weet’ dat het de capaciteit en de bereidheid heeft iets te doen.
De tweede vorm bestaat uit specifiek schaduwwerk. Daarbij worden de fysieke reactiepatronen die ons beheersen en waartegen we vaak vechten, beetje bij beetje geactiveerd, omhoog gehaald, toegelaten en geïntegreerd.
Ten derde is het van belang de emoties en gevoelens die daarbij vrij komen te ervaren, zonder er op in te gaan en zonder ze te onderdrukken.
Als dit werk ter hand genomen wordt kunnen we onszelf weer als ‘heel en compleet’ gaan ervaren. We ervaren ‘staten van zijn’ als ‘energetisch’, ‘blij’, ‘krachtig’ en zo voort. (Zie ook training ‘Ontketening‘ en ‘Helen & Ontspannen‘) Maar voor echte heling staat ons nog iets heel anders te doen.
Nieuwe wegen bewandelen
We kunnen nog zo geheeld zijn, als de oude paden de enige zijn die we kunnen bewandelen, hebben we geen keuze. Als het systeem niet geleerd heeft andere wegen te bewandelen kunnen ze ook niet bewandeld worden. Transformatie is daarom niet alleen gediend met helende ervaringen en doorbraken, maar ook met het vinden van nieuwe wegen. En we kunnen ook niet vertrouwen op de ‘normaliteit’ van ‘ik voel me wel weer O.K.’. Daarom zullen we alsnog verantwoordelijkheid moeten nemen voor nieuwe, wijzere manieren van denken, voelen en doen.
Overnieuw kunnen beginnen
Als we dat doen kunnen we ons weer openen voor de wereld om ons heen waar mensen getroffen worden door heftige overweldigende gebeurtenissen. En dat kan van groot belang zijn voor ons eigen welzijn en dat van anderen. Mensen die zich niet meer hoeven af te wenden, vertegenwoordigen een bepaald kapitaal aan bewustzijn, dat we wellicht in toenemende mate nodig hebben.
Update april 2019