Je ontwikkeling is een dubbel U-proces

Het U-proces en de donkere nachten van je ziel

‘Het U-proces‘ is een welbekende term voor een proces waar organisaties en individuen doorheen gaan als ze zichzelf opnieuw uit willen vinden. Het ondersteunt mens en organisatie om disfunctionele manieren van opereren achter zich te laten en zich te verenigen met de grond van hen bestaan. Dit proces heeft zowel een duale als een non-duale kant. Als het om het individu gaan worden waarbij een aantal donkere nachten van de ziel doorlopen worden. Hoe zit dat?

De eerste schok van je bestaan

Er is een lang proces vooraf gegaan aan het moment dat je besluit jezelf opnieuw uit te vinden. Dat proces start met de opbouw van je egostructuur in je vroege kindertijd. De opbouw van je ego ondersteunt je overleven. In dat proces maken alle mensen, vaak onbewust, pijnlijke momenten mee. De verzamelnaam voor die momenten heb ik gemunt als ‘de eerste schok‘ van het bestaan. Het is niet reëel om van het leven te verwachten dat het pijnloos verloopt. De ‘eerste schokken’ horen er gewoon bij. Pijn wordt op zulke momenten instinctief afgeweerd. Daarna veert het kind weer terug. 

Je eerste schok en de eerste contractie 

Op het moment dat de hersenen en het lichaam er aan toe zijn ontwikkelt het kind een strategie om zich tegen toekomstige pijnlijke momenten te wapenen. Het ego wordt daarmee een beschermende structuur die zich in het lichaam uitdrukt als een lichaamspantser. Deze structuur is dan een beschermende houding geworden die min of meer constant aanstaat. Het ego is daarmee een defensieve structuur die je in het verleden gevangen houdt, waardoor je niet in staat bent om contact te maken met wat er nu gaande is.  

Het ego strijdt

Het bestaan houdt zich echter niet aan de voorkeuren van het ego. Toch probeert het ego het bestaan te controleren. Dit brengt het ego in de onmogelijke positie waarin frustratie onvermijdelijk is. Aan het begin van dit proces is het ego vol optimisme over de afloop van de te voeren strijd met het bestaan. Met die strijd wordt ook het leven gevormd en opgebouwd. Het heeft daarom geen betekenis om dit goed of slecht te vinden.

In de U glijden en de tweede schok van je bestaan

De reacties van het ego op frustraties veranderen naarmate de levensenergie die besteed wordt aan de strijd langzaam opgesoupeerd wordt.
In de termen van bewuste ontwikkeling: Iedereen glijdt langzaam ‘de U in’. Dat wordt bijvoorbeeld als volgt ervaren:

• Shit, het gaat niet zoals ik wil
• Ik ga het oplossen
• Het gaat best als ik maar door ga
• Ik word boos en ga meer macht uitoefenen en forceren. 
• Ik begin er genoeg van te krijgen. Ik word moedeloos. Ik begin te twijfelen.
• Ik ben depri. Het is ook allemaal niks. Het gaat niet meer. Ik wil niet meer en ik kan niet meer.

Dit is, wat ik noem ‘de tweede schok van je bestaan‘. En in die tweede schok kun je niet langer weglopen van de onderliggende pijn die de eerste schok in je leven gegeven heeft. En daardoor ga je de lastige gevoelens, die daar liggen en die je niet wilt hebben, juist wel ervaren. Én je kunt er niets tegen doen! Mensen willen hier vaak controle, maar daarmee komen ze alleen maar dieper in de tweede schok terecht. Er valt hiet niets meer te controleren. (Zie schema)

Opkrabbelen uit de U

In de tweede schok komen veel mensen korter of langer in de tegenpool van ‘optimisme’ terecht. Ze zijn teleurgesteld, ze vallen zichzelf tegen, ze vinden zichzelf niet ok, ze zijn depri, vinden niets meer leuk en worden soms depressief. Dat is de eerste en duale donkere nacht van de ziel. Mensen zijn dan van ‘het gaat goed met mij’ en ‘ik ben ok’, gekomen tot ‘ik ben niet ok’. Na een tijdje komen ze meestal uit dit dal en krabbelen ze weer op uit het onderste puntje van de U. Ze zijn wellicht verzacht, wat bescheidener, wat minder gefrustreerd en boos. Er is een minder heftige en wellicht vriendelijkere versie verschenen. Het leven heeft hen een beetje getemd. Maar dat is niet de hoogste optie. Er is hier veel meer mogelijk.  

Het tweede U-proces

De tweede schok kan aanleiding zijn om echt naar binnen te gaan. Om alle pijn en andere nare gevoelens met een open hart te ontvangen. Vanuit het ego gezien is dit niet aantrekkelijk. Maar het kan wel de start zijn van een tweede U-proces waarbij het defensieve karakter van het ego niet leidend is. Dit proces kan alleen vanuit het bewuste perspectief ter hand genomen worden. Dit omdat men de compromissen, dwingelandijen, tactieken en controlepogingen van het overleven beu is. Op dat moment kan er een liefde komen voor wat echt wezenlijk en waar voor iemand is. Hier wordt de zoeker geboren. Er is iets in het bewustzijn gebeurd waarmee het verlangen is aangeraakt waardoor dit tweede U-proces ingegaan kan worden. 

De tweede donkere nacht van je ziel

Na de eerste donkere nacht waarin je gedeprimeerd was, kan er nu een tweede donkere nacht beginnen. Deze tweede donkere nacht heeft een heel ander karakter en heeft ook een andere oorzaak. Zolang je in je eerste donkere nacht verwikkeld bent, denk je nog dat er oorzaken buiten jou zijn. Anders gezegd, je hebt een grofstoffelijk bewustzijn, dat er vanuit gaat dat de dingen zoals je ze ziet ‘gewoon zo zijn’ en om een oplossing vragen. Maar in de tweede donkere nacht van de ziel komt die aanname op losse schroeven te staan. Je begint te doorzien dat je in een bepaalde wereld leeft ten aanzien van alle objecten in je leven. Je ontdekt dat je in een filter leeft wat niet werkelijkheid kan zijn. Dan ben je gegaan van een grofstoffelijk bewustzijn, naar een fijnstoffelijk of subtiel bewustzijn. Je geest wordt vloeibaarder en ook je lichaamspantser komt in beweging. En er kan nog meer schaduw omhoog komen.

De derde donkere nacht van de ziel

Dit subtiele bewustzijn, waarmee je beseft dat je in je subjectieve wereld met gedachtes en gevoelens leeft, is nog steeds een verfijnde ego-identificatie. Vaak één waarin met zich identificeert met de aangenaam aanvoelende energiestroom die onder het pantser vandaan komt. Als het denken zich hiermee verbindt kan dit gemakkelijk leiden tot ‘positief zijn’ en een ‘post truth’ bewustzijn en tot ‘conspiritualiteit‘. Een mening kan zich gemakkelijk verpakken in denken voelen dat gerechtvaardigd wordt door ‘ik voel dat dit klopt’. Het ego lijkt hier een nieuw houvast te hebben gevonden in de relativiteit van de dingen waardoor de subjectieve perspectieven leidend zijn. De volgende stap is, dat je ook deze identificatie doorziet, waardoor hij op losse schroeven komt te staan. Ook nu komt dat wat met de ‘positieve houding’ werd afgeweerd omhoog. Dit is de derde donkere nacht van de ziel.

Thuis komen en ‘bevrijding’

Dit proces werpt alleen zijn vruchten af als je in een volgende diepere laag van je bewustzijn terechtkomt. Je kunt daartoe nergens anders heen dan naar het bewustzijn zelf. Dat is wat mensen als Eckhart Tolle en Ramana Maharshi per ongeluk overkwam. Die kwamen pardoes van het grofstoffelijke bewustzijn in dit causale bewustzijn terecht. Daarmee stortte hun hele wereld in. Ze raakten al hun identificaties kwijt. Ze waren even nergens mee geïdentificeerd. Niet met de dingen in hun dagelijkse leven, niet met hun lichaam, niet met wat ze wisten, noch met gevoelens en gedachtes. Vanuit conventioneel perspectief totaal de kluts kwijt. Eenmaal zelfbewust gegrond in dit bewustzijn, doorzie je elke identificatie als iets dat verrijst en weer verdwijnt. Daarom heet dit bewustzijn met een specialistische term het ‘causale bewustzijn’ wat ervaren wordt als ‘bevrijding’.

Vast zitten in verrukking

Dit geeft een verrukking die te boek staat als ‘onveroorzaakte vreugde’. Een vreugde die er is, louter omdat je bewust bent van het feit dat je je bewust bent. Lijden is voor een moment voorbij. Maar het nog steeds aanwezige ego, is niet in staat hier met zijn vingers vanaf te blijven. Het zoekt naar mogelijkheden om dit vast te houden. Maar daarmee is het geen open zijnstoestand meer, maar een verrukking die opgesloten zit achter de muur van een volgende identificatie. Dit heet in de tradities ‘stuck in bliss’: vastzitten in verrukking. Degene om wie het gaat is opnieuw in een onaantastbare ‘no problem’- zone beland. Men is onbereikbaar voor de pijn en het lijden van zichzelf, de ander en de wereld. Veel bekende spirituele leraren hebben in dit stadium vast gezeten. Zeer aantrekkelijk voor leerlingen, maar er is geen ruimte voor lijden en persoonlijke pijn. Het ontbreekt aan compassie en menselijkheid. Dit is een ‘spirituele bypass’, die in postmoderne vorm ook wel bekend staat als ‘Boomeritus Buddhism‘

De vierde donkere nacht van de ziel

Als ook deze laatste ego-identificatie wordt doorzien, wat meestal geen actieve daad is, maar een gift van het bestaan, valt men uit de verrukking. Dan komt op een nog dieper niveau al het pijnlijke en persoonlijke materiaal dat afgeweerd was omhoog. Dit is de vierde, de diepste en laatste donkere nacht van de ziel. Men keert nu in vol bewustzijn terug tot de ‘eenvoud van zijn’, menselijk, verzacht, aanwezig in een grote ruimte om alles te kunnen ontvangen. Vol energie en vitaliteit, als een vorst en tegelijkertijd nederig. Toch is dit niet een terugkeer naar iets (retro-romantische versie), maar een doorgroei naar de trans-egoische en postformele regionen van bewustzijn. Alle duale verworvenheden worden overstegen, omvat, ontvangen en krijgen hun werking vanuit het licht van bewustzijn. 

Gelouterde verrijzenis

Vervolgens kan dit niveau van bewustzijn betekenis krijgen in de duale wereld. Met gaat niet op ‘spiritueel pensioen’, maar heeft een spontane gepassioneerde betrokkenheid op de ander en de wereld. Alle vermogens die met het ego verworven waren, komen nu van pas. Ze hebben echter een heel ander karakter gekregen. Ze zijn nu aangesloten zijn op  ‘bewust bewustzijn’. Alle levenservaringen kunnen in deze verrijzenis tot een nieuwe productieve en vruchtbare levensfase leiden. Dromen en visies doemen opnieuw op. Maar nu vanuit verworden wijsheid en in vol bewustzijn toegeëigend.

Het proces voeden

De verschillende donkere nachten kunnen je overkomen. Meestal leiden ze dan tot lastige periodes waar je weer uit wilt. Je kunt deze donkere nachten ook bewust doorlopen door je bewuste ontwikkeling ter hand te nemen. Daarmee weet je dat het loslaten van een manier van zijn en doen wellicht nare gevoelens omhoogbrengt. Maar je weet dan ook dat het aannemen en integreren van deze gevoelens je tot een vollediger mens maken en dat je daarmee weer opnieuw kunt beginnen. De donkere nachten worden dan bewust ontvangen en als opgenomen in het bredere transformatieproces.  
Ben je hierin geïnteresseerd? Zie daarvoor Omega Levensschool en het ‘Centaurproces’)  

1. Vele trainingen werken alleen met het eerste U-proces. Ze werken aan de duale kant van ons mens-zijn. Ze werken bijvoorbeeld met ‘overtuigingen’, of alleen met het lichaam, of vooral met gevoelens en emoties. Dat geldt voor veel trainingen op het gebied van persoonlijke ontwikkeling en leiderschap, maar ook voor veel therapeutische modaliteiten.
   Of men werkt alleen met het tweede U-proces. Dat geldt voor de vele vormen van trainingen van de mind vanuit het absolute perspectief zoals bij de beoefening van meditatie.
   Omega Levensschool is een instituut dat beide processen synchroon faciliteert. Hiermee hanteert het een integraal perspectief op menselijke ontwikkeling; Body, Mind, Spirit, Duaal en Non-duaal, voor jezelf, de ander en de wereld om je heen.

Update sept. 2023.