Vluchtelingencrisis ‘Beyond Pluralism’

Lieve Angela, lieve moeder van Europe,

Hoe is het mogelijk dat jij als hoedster van ons welzijn en ethisch besef, nu als bedreiging voor onze veiligheid wordt gezien? De vluchtelingencrisis vanuit Integraal Oogpunt. Europa wordt getart zijn verworvenheden veilig te stellen. Niet door een conservatieve of rechtse respons, maar door naar het volgende niveau van bewustzijn te groeien!

De vluchtelingen ervaren ons multiculturele hart

Vluchtelingen ervaren natuurlijk dat een deel van de Nederlanders moeite met hen heeft. Ze ervaren ook dat veel mensen hen met een open hart ontvangen. Dat is logisch, want een groot deel van de Nederlandse bevolking heeft een zeer tolerante en multiculturele instelling, is voor vreedzame co-existentie en waardeert de waarde van andere culturen. Tevens heeft deze postmoderne Nederlander vaak het vermogen om emotioneel open en medelevend te zijn.

Maar wat is dat allemaal waard?

Maar als je elke week moet verhuizen en er geen enkele aanwijzing is hoe het verder gaat, dan kan die mooie ontvangst besmet worden door gebrek aan een goed doordachte opvolging. Goed ‘We werken er aan’. Maar wat is het perspectief op de langere termijn? Wie is ‘de Syriër?

Het préculturele leefniveau

Een vluchteling leeft in basis op het préculturele niveau. Op dat niveau gaat het in de eerste plaats om overleven. Ethiek en beschaving zijn dan secundair. Hij wil in de eerste plaats eten en een dak boven zijn hoofd, desnoods dwars door alle regelingen heen. Hoe dat afgewogen moet worden, daar werken we ook aan. Als dit allemaal redelijk in kannen en kruiken is, ontstijgt de vluchteling zijn overlevingsniveau. En dan zien we dat ‘de Syriër’ niet bestaat, maar uiteenvalt in grofweg drie groeperingen.

De moderne toekomstige Syrische elite

Sommigen zijn goed opgeleid en hebben een modern bewustzijnsniveau. Zij kunnen onze democratische sociale rechtsstaat op waarde schatten en hem ondersteunen. Deze Syriër is potentieel lid van de toekomstige Syrische elite in Nederland. Daar kan goed mee samengewerkt worden. Dat zal makkelijker gaan, dan in het verleden met Turkse en Marokkaanse allochtonen die hoofdzakelijk van het platteland kwamen en die nog geen eigen ‘elite’ in de Nederlandse samenleving hadden.

De Syriër die een ‘stammenbewustzijn’ heeft

Er zijn ook Syriërs die een veel lager bewustzijnsniveau hebben; zij leven bijvoorbeeld nog in een soort stammenbewustzijn. Dit is waarschijnlijk een kleine minderheid, omdat deze in Syrië waarschijnlijk zelden de reis kan financieren. Als deze Syriër in Nederland is, wil hij uiteraard profiteren van onze sociaal politiek liberaal systeem met zijn vrijheidsrechten en sociale regelingen. Maar hij weet ze alleen te waarderen op het niveau dat ze hem de mogelijkheid geven te overleven. Maar hij kan ze niet waarderen als maatschappelijke structuren die onze moderne sociale samenleving mogelijk maken.

De Syriër op het traditionele bewustzijnsniveau

Ook zal blijken dat, een waarschijnlijk iets groter deel van de Syriërs, een traditioneel bewustzijnsniveau heeft. Op dat niveau geloven mensen in de absolute waarden en waarheden van hun eigen cultuur, meestal in de vorm van een geloof, christelijk of islamitisch. Als dat bewustzijn nog vrij pril is, kan dat inhouden, dat men moeite heeft om moderne verworvenheden als de scheiding tussen kerk en staat en de scheiding openbaar privé te waarderen. De scheiding tussen privé en openbaar houdt onder andere in, dat iedere burger vrij is om zijn eigen private mening te vormen. Die vrijheid kan alleen bestaan doordat in de openbare sfeer door de overheid gegarandeerd wordt dat iedereen vrijheid van meningsuiting, godsdienst en onderwijs heeft. Maar dat besef bestaat bij het traditionele bewustzijnsniveau niet. Het kent de scheiding openbaar/privé niet en accepteert ook niet de relativiteit van zijn eigen ideeën.

Ontvangen en ondersteunen moet in evenwicht zijn

De moderne democratische rechtsstaat, aangevuld met gevoelige sociale regelingen, is afhankelijk van voortdurende afweging, bijstelling en maatschappelijk draagvlak. Opgebouwde rechten bestaan dankzij een voortdurend aanwezig maatschappelijk draagvlak. Het prémoderne bewustzijn wil er wel van profiteren, maar is geen onderdeel van dat draagvlak. Het voelt zich zelfs makkelijk gediscrimineerd als het zich cultureel dient te verdiepen en conformeren aan de moderne natiestaat inclusief haar sociale regelingen.

Polarisatie

Als we deze situatie niet adequaat adresseren, komt Nederlands, Duits, Deens, kortom Europees Précultureel schofterig autochtoon gedrag van extreem rechts en/of nationalistisch en etnocentrisch bewustzijn gemakkelijk tegenover het Syrische of Afrikaanse précultureel en etnocentrische bewustzijn te staan. Dit niveau van bewustzijn kan alleen maar denken in termen van ‘wij goed/zij verwerpelijk’. De etnocentrische Europeaan tegenover de etnocentrische allochtoon. Politiek staat men tegenover elkaar, maar het bewustzijnsniveau van deze groepen verschilt niet veel van elkaar.
Welke postmoderne emancipatoire multiculturele politicus durft daar hard tegen op te treden zonder angst om in de hoek van nationalistisch etnocentrisch rechts terecht te komen en zijn softe postmoderne achterban te verliezen?

De zwakte van ons multiculturele pluralistische bewustzijn

Op het postmoderne pluralistische niveau van bewustzijn staan alle waarden naast elkaar. Dat niveau is egalitair en anti hiërarchisch. Alle culturen en alle mensen met allemaal hun eigen perspectief en wereldbeeld, worden als gelijkwaardig en evenwaardig beschouwd.
Het wordt dan erg moeilijk om te zeggen dat mensen uit Afrika, Syrië of elders, met een premodern bewustzijn lager op de evolutionaire ladder staan dan mensen met een moderne en postmoderne bewustzijn. Dat wordt dan al snel als discriminerend gezien.
Kortom het postmoderne bewustzijnsniveau ontkent dat het zelf een vrij geavanceerd niveau is. Dat is gevaarlijk, omdat daarmee die verworvenheden niet gehandhaafd kunnen worden tegenover autochtone en allochtone inwoners met een premodern bewustzijnsniveau.
De postmoderne burger in onze samenleving, is niet erg realistisch over wat er allemaal voor nodig is geweest en wellicht weer opnieuw nodig zal zijn, om zich een multicultureel tolerant bewustzijn te kunnen veroorloven. Daarvoor moeten de verworvenheden van de Franse revolutie zoals die geëvolueerd zijn tot onze moderne natiestaat, beschermd en wellicht opnieuw bevochten te worden op autochtoon populisme en prémodern allochtoon bewustzijn.

Integraal bewustzijn omvat en overstijgt de identiteit van politieke partijen

In vele theorieën over de evolutie van bewustzijn wordt het volgende niveau benoemd als ‘Integraal’. Vanuit Integraal perspectief heeft elk bewustzijnsniveau een blijvende waarde, mits bewust in een bepaalde context ingezet. Het integrale bewustzijnsniveau kan dat en weet deze capaciteit te benutten. Het Integrale bewustzijnsniveau bestaat ook al, maar is nog zwak en dun verspreid. Er gaan op dit moment verschillende namen de ronde over dit niveau: ‘Integraal’ of in termen van Spiral Dynamics het Gele waarde-niveau of Teal.
Vanuit Integraal oogpunt is het belangrijk dat er in een democratisch land politieke partijen zijn, die elk vanuit een geheel eigen perspectief en gedachtengoed opereren, zodat er wat te kiezen valt.
Maar minstens even belangrijk is, dat het leiderschap van de verschillende partijen op Integraal niveau functioneert. Het weet dan dat elk perspectief zijn waarde heeft, maar niet absoluut is. Met andere woorden, het gaat om de samenwerking tussen mensen in verschillende politieke stromingen op een integraal bewustzijnsniveau, voorbij hun politieke verschillen.

De relativiteit van het preculturele, traditionele en moderne bewustzijn

Elk bewustzijn op de lader van de evolutie van bewustzijn heeft zijn verworvenheden, maar ook zijn beperkingen.

– Het préculturele bewustzijnsniveau is goed om te overleven, maar het moet ook beseffen dat het bij enig conflict met een andere groepering tot niet veel meer in staat is dan het heft in eigen hand te nemen. Het is niet in staat zich in de ander te verplaatsen en kan niet participeren in een overkoepelende cultuur.

– Het traditionele bewustzijnsniveau mag beseffen dat het in staat is eigenrichting te overstijgen en te integreren in een overkoepelde samenhang. Traditionele organisaties zijn in staat, orde hiërarchie, moraal en ethiek aan te brengen. Maar dit bewustzijnsniveau heeft een wij/zij cultuur (etnocentrisch) en ziet alleen zichzelf als juist en is in een bepaalde ontwikkelingsfase bereid daarvoor zelfs te sterven. (Kruistochten, Jihad.) Dit bewustzijnsniveau creëert op dit moment de meeste problemen op de wereld.

– Het moderne bewustzijnsniveau mag weten dat het ons het individu, de burger, de individuele vrijheidsrechten en de mensenrechten heeft gebracht. Het heeft de moderne democratische natiestaat voortgebracht met zijn scheiding van machten. Maar het mag ook weten dat de wereld niet oneindig door middel van rationeel uitgedokterde succesformules onder controle gebracht kan worden ten behoeve van onze welstand, zonder de natuur en daarmee uiteindelijk het voortbestaan van de mens op het spel te zetten.

De postmoderne malaise

Het postmoderne bewustzijn mag weten dat het grote verworvenheden heeft. Het is ondogmatisch, anti-hiërarchisch, heeft een voorkeur voor consensus, is pluralistisch en relativistisch en prefereert affectieve warmte boven koude rationaliteit. Het heeft een multiculturele instelling en doorziet de cultuurgebondenheid van de waarden en ‘waarheden’. Het staat voor een gelijke verdeling van macht en heeft een afkeer van privileges die gebaseerd zijn op traditie, status, positie, bezit of kennis. Het staat positief tegenover de vrijheid van geslachtsidentiteit en heeft een grote tolerantie voor verschillende geaardheden. Het postmoderne bewustzijn deconstrueert alle waarden en waarheden en maakt alles intersubjectief onderhandelbaar.
Maar het moet ook beseffen dat het een groot aantal beperkingen heeft.Het keert zich tegen de verworvenheden van hiërarchie, cultuur en traditie, is afkerig van regels en de daarmee samenhangende betrouwbaarheid. Daarmee diskwalificeert het makkelijk cultuur als een trede waarop we staan. Het heeft de norm dat mensen gelijkwaardig zijn en ontkent het feit dat eigenlijk niemand gelijk is. Kortom het ontkent dat er hogere en lagere treden in de evolutie van cultuur bestaan en dat de hogere treden meer beschaving mogelijk maken dan de lagere treden.
Het diskwalificeert gemakkelijk het moderne bewustzijn en als koud en rationeel. Het neigt naar politieke correctheid, zonder de problemen aan te pakken. Het ziet alle ‘waarden’ en ‘waarheden’ als relatief en onderhandelbaar, behalve de eigen anti hiërarchische politieke correctheid.
Daarmee diskwalificeert dit bewustzijn het moderne en traditionele bewustzijnsniveau. Daarmee ondermijnt het de treden waarop we staan en regresseert het zelf makkelijk naar een premodern niveau. Zo kan het gemakkelijk het uitleven van behoeftes en emoties triggeren. Kortom het belandt ongewild in een cultuur van behoeftebevrediging en schofterigheid omdat overstijgende waarden en referenties ontbreken. Daarmee staat dit bewustzijn ook machteloos tegenover mensen die het heft in eigen hand nemen, autochtoon of allochtoon, arm of rijk. Kortom het wordt gemakkelijk een chaotische situatie waarin niemand meer weet wie waarvoor verantwoordelijk is en wat we met elkaar overeen gekomen zijn en welke waarden we respecteren en aan welke regels we ons hebben geconformeerd.
Dit bewustzijnsniveau mag ook weten dat zijn vriendelijkheid en emotionele hartelijkheid tegenover vluchtelingen opgevolgd dient te worden door betrouwbaar management van het probleem. Door voorzieningen die de opname van vluchtelingen in ons moderne en postmoderne cultuur mogelijk maken.
Anders stelt onze openhartigheid niets voor. Sterker nog, het ondermijnt ons vermogen om onze samenleving op orde te houden.

Het Integrale of gele bewustzijnsniveau

Mijn stelling is dat het toelaten van vluchtelingen alleen verantwoord is in de mate waarin we hen ook werkelijk opnemen. Daarbij hebben we alle middelen nodig. Alles wat ons door de eeuwen heen ter beschikking is gekomen door onze eigen ontwikkeling. Al deze verworvenheden dienen we voor onszelf opnieuw te claimen en bewust in te zetten om te kunnen slagen. Dat is het Integrale of Post-Postmoderne bewustzijnsniveau. Dit op straffe van ondermijning van onze reeds kwetsbare samenleving. Alle voorgaande bewustzijnsniveaus dienen overstegen en omvat te worden. We hoeven niet in termen van absolute waarheden en ethische verplichtingen te denken, om toch te mogen inzien dat we ethiek en waarden nodig hebben. Dat we uit de postmoderne chaos een nieuwe cultuur aan het reconstrueren zijn.

Onnodige triggering van etnocentrisch gedrag

Als dat niet gebeurt dreigen voorheen toch redelijk conservatieve politici als Angela Merkel ten onder te gaan in hun pas verworven postmoderne gastvrijheid en roepen zij etnocentrisch en schofterig gedrag van de eigen bevolking op tegenover etnocentrisch en schofterig gedrag van de allochtone bevolking. Rutte was wel helder. Wie zich niet aan de regels houdt wordt vervolgd. En daardoor kunnen we mensen blijven opvangen voor zover we het aankunnen. En Angela, onze ‘Moeder van Europa’ heeft met haar te Post-moderne uitspraken onnodig veel argumenten in handen gegeven van mensen die simpele etnocentrische oplossingen voorstaan.

De vluchtelingencrisis als tweede schok

Op het moment dat de mens zich, in de vroegste fases van zijn bestaan op aarde, bewust werd van tijd ruimte en toekomst, word hij geconfronteerd met de dood. Dat is wat ik de eerste schok van de mensheid noem en wat Ken Wilber de ‘Future Shock’ noemt. Als reactie daarop is de mens op een bepaalde manier gaan overleven. Het ‘zelf’ waarmee dat gebeurde en gebeurt is het antropocentrische afgescheiden zelf. En dat ‘zelf’ put de aarde uit en creëert veel problemen. Nu worden we met gevolgen daarvan geconfronteerd. Daarbij staat de menselijke soort zelfs op het spel. Het moment waarop dit tot ons bewustzijn doordringt is wat ik de tweede schok van de mensheid heb genoemd. Dit begrip vindt op dit moment ingang onder denkers over de evolutie van het bewustzijn *.  De vluchtelingencrisis is ook één van de gevolgen waarmee we geconfronteerd worden. Het is in die zin een ‘wake up call’. Het ‘zelf’ wat in staat is deze schok op te vangen staat onder evolutionaire denkers bekend als het ‘Unieke Zelf’. Dit ‘zelf’ is het meest systematisch en omvattend uitgewerkt door Marc Gafni >>. Je bewuste ontwikkeling ter hand te nemen om het bewustzijnsniveau van het ‘Unieke Zelf te bereiken, is geen postmodern luxeartikel, maar een urgentie. (Zie verder voor bewuste ontwikkeling en het Unieke Zelf ook www.venwoudelevensschool >>