Verantwoordelijkheid nemen voor je perspectief

Je lichaam verlekkeren helpt niet + Audio

Veel mensen streven een goed gevoel na. Ze weten wel een paar dingen die hen goed doen voelen. Daar besteden ze tijd, geld en energie aan. Voelen is een eigenschap van het lichaam. Je kunt je lichaam in een situatie brengen waardoor het fijne gevoelens produceert. De toestand van je lichaam wordt voor een groot deel bepaald door je geest. Daarom dien je verantwoordelijkheid te nemen voor je perspectief om kwaliteit in je leven te kunnen brengen. Hoe zit dat?

Staten van zijn

‘Staten van zijn’ gaan over de ‘toestand’ of ‘gesteldheid’ waarin iets verkeert. Als dat onszelf betreft, kunnen je lichaam, je emoties en je geest in een bepaalde gesteldheid verkeren. Je lichaam is moe of uitgerust, gespannen of ontspannen. Emotie kunnen je in een ‘boze toestand’ of bijvoorbeeld in een ‘angstige toestand’ brengen. Zo kan ook je geest kan in een rustige of onrustige toestand zijn. Je kunt op elk niveau echter maar in één toestand tegelijk verkeren. Je kunt niet dronken en nuchter tegelijk zijn, niet gespannen en ontspannen tegelijk. Ook kun je niet boos en angstig tegelijk zijn, noch blij en gefrustreerd of geïnspireerd en somber.

Ons hele wezen reageert op hoe we de situatie waarnemen

Bij elk levend wezen reageert zijn hele systeem op de situatie. Geen enkel wezen ziet echter de objectieve situatie. Elke soort heeft specifieke zintuigen en ziet dezelfde situatie anders. Een dolfijn neemt anders waar dan een zeeschildpad of een mens. Een roofvogel ziet een situatie anders weer dan een hert. Ook wij nemen de situatie waar door onze specifieke waarnemingsapparatuur. Dat gaat ook over hele subtiele vaak onbewuste waarnemingen van voedsel in de darmen, tot de kwaliteit van de lucht, hoe een ruimte aanvoelt, tot honger en dorst. Wij hebben echter één extra zintuig: wij hebben alles opgenomen in een interpretatiekader. Hoe wij al die waarnemingen interpreteren is daarmee onze definitie van de situatie en wordt daarmee onze situatie. En daar regeert ons hele systeem weer op, zoals dat van een hert reageert op bijvoorbeeld het waarnemen van mogelijk gevaar. En dat alles roept gevoelens op in je lichaam.

Je perspectief bepaalt je gevoel

En daarmee werken je perspectief en de ‘staat van zijn’ van alle onderdelen van je wezen continu op elkaar in. Als je bijvoorbeeld bang  bent doet op de achtergrond je denken meet. Als je denkt dat iemand je iets aan gaat doen, en je denkt dat die persoon veel sterker is dan, dan roept een bepaalde toestand van je lichaam welke je een bepaald gevoel geeft. In dit geval wordt waarschijnlijk de emotie ‘vrees’ geactiveerd en word je bang.  Wij kunnen daar bovenop ook nog een context in ons hoofd hebben die niet direct gekoppeld is aan de waarnemingen van onze zintuigen. Wij kunnen op de bank zitten en gedachtes produceren waardoor we bang worden.

Ieder mens leeft, vaak onbewust, in een eigen kijk op zijn leven

Zo beschouwd leven niet in de ‘feitelijkheid’. Wij leven in ons perspectief op datgene wat zich voordoet en in het perspectief over ons perspectief wat een verzelfstandigde wereld kan worden. Als je naar een tafel kijk, dan heeft die meteen de betekenis ‘tafel’ voor je. Soms maak je iets mee dat je niet meteen thuis kunt brengen. Dan gaat het denken onmiddellijk aan de slag om het in te passen in de wereld van betekenissen die je bij je draagt, waardoor het weer past. Wij leven in een gepréïnterpreteerde wereld, die achteraf telkens weer bijgesteld wordt als iets niet helemaal klopt.

Onze geestesproducten creëren de wereld

De mens is in staat om dingen te fantaseren. Hij is in staat tot geestesproducten die geheel los staan van zintuiglijke waarnemingen. Hij is in staat tot het opbouwen van ‘denkproducten’ die alleen een geestelijk bestaan hebben, zoals de wiskunde. Hij kan een verhaal over een verhaal maken. En deze geestesproducten zijn dan onze wereld en hebben een terugwerkende kracht op ons lichaam, maar ook op hoe we onze wereld vormgeven. Zo zijn we op de maan gekomen, zo evolueren culturen. Zo zijn we van een archaïsch, naar een magisch, naar een mythisch, naar een materialistisch wereldbeeld gekomen. De evolutie van de geest beïnvloed de evolutie van het leven van de mens en de natuur op aarde. Dit proces is naar de maatstaven van een ‘duurzaam bestaan op aarde’ vooral onbewust verlopen. 2.)

Het postmoderne relativisme

Toen het bewustzijn naar het postmoderne niveau evolueerde zagen we voor het eerst dat we de objectieve werkelijkheid niet kunnen waarnemen. We zagen dat we altijd een perspectief op de wereld hebben, dat mede door onze sociale vorming beïnvloed is. Ook elke wetenschappelijke discipline heeft een bepaald ‘objectgebied’ en blik op de wereld. We zien nooit de objectieve werkelijkheid, laat staan de gehele werkelijkheid. Dit besef, heeft aanleiding gegeven tot perspectivisch absolutisme 1): Wat de werkelijke wereld is doet er dan niet meer toe. Dit kan weer aanleiding geven tot verregaand relativisme. Daarbij wordt elk perspectief, wordt elke cultuur als gelijkwaardig gezien. Alles wat daaraan afdoet wordt gezien als autoritair, koloniaal, hiërarchisch, ‘wit’ enzovoort. Emancipatoir denken van deze snit staat machteloos tegenover uitingen van lagere niveaus van bewustzijn ‘omdat culturele uitingen als besnijdenis van vrouwen, of ‘geweld van jeugdbendes uit een bepaalde cultuur’ evenveel recht van bestaan hebben.

‘Post Truth’

Maar de in aanvang hyper-tolerantie kan ook omslaan in intolerantie. Als toch niets meer ‘waar’ is, kun je elke waarheid claimen in dienst van jouw doelen en opties. Het postmoderne emancipatoire anti-hiërarchisch relativisme loopt uit op perspectivisch absolutisme. Of dat nu van rechts komt, dat zich juist tegen de verworvenheden ven de jaren zestig keert, of van extreem emancipatoir postmodernisme zoals ‘woke’ dat ‘afferimative action’ verabsoluteert. Net zomin als we ongestraft ‘honger’ voor ‘dorst’ aan kunnen zien, geldt dat mijns inziens voor het luisteren naar emoties, voor het luisteren naar de roep van onze ziel en het luisteren naar de pijn die ons individuele en collectieve ‘ego-bewustzijn’ voor gevolgen heeft. We kunnen ons niet ongestraft opsluiten in het verabsoluteren van een perspectief ten opzichte van andere dimensies van de werkelijkheid.

‘Integraal’ neemt verantwoordelijkheid voor het perspectief

In de evolutie van het bewustzijn die niemand aan stuurt, maar al duizenden jaren plaatsheeft is een volgend niveau van bewustzijn aan het opkomen. Dat is het ‘integrale’ niveau van bewustzijn. 3.) 4.) Uit onderzoek blijkt dat een gering percentage van de mensen in de landen met een moderne en postmoderne cultuur zich hiernaartoe doorontwikkeld heeft. Dit niveau van bewustzijn erkent dat wij de wereld alleen via perspectieven kunnen kennen en inclineert alle andere dimensies van de realiteit. Ook inclineert het alle vormen van ‘kennen’ over de wereld.(Zie integraal kwadrant.) Het gaat om meer of minder relevante perspectieven op een bepaald deel van de realiteit. Ook erkent het dat onze geestelijke wereld invloed heeft op de realiteit. Daarom is het op dat niveau van bewustzijn vanzelfsprekend om verantwoordelijkheid te nemen voor je perspectief. Dit om de pijn van de gevolgen van het onbewuste perspectief te ontvangen in een visie die potentieel de gevolgen genegeerd die we zouden willen zien verschijnen. Het gaat daarmee niet om ‘waar’ of ‘niet waar’, maar om een zo waardevol mogelijk perspectief of een visie op een bepaalde situatie. (Zie voor zelfonderzoek en oefening de training de Centaur.)

Dat geldt ook voor duiding van je non-duale staat van zijn!

Het is niet vanzelfsprekend dat mensen die aan bewuste ontwikkeling doen vanuit een ‘spirituele’ invalshoek verantwoordelijkheid nemen voor hun perspectief. ‘Spiritualiteit’ heeft verschillende betekenissen. 1. Het hoogste niveau van een bepaalde ontwikkelingslijn, met name die van het ‘ego’. Dit gebied wordt onderzocht in de transpersoonlijke psychologie. 2. Een bepaalde houding cultiveren. Bijvoorbeeld ‘liefdevolle vriendelijkheid’ of ‘medemenselijkheid’. 3. Piekervaringen door veranderde stater van zijn door middel van ademwerk, psychedelica en dergelijke. 4. Het cultiveren van ‘non-duale staten van zijn’. De laatste twee vormen zijn populair op het  postmoderne niveau van bewustzijn omdat ‘rusten in zijn’, of ‘gelukzalige staten van zijn’ makkelijk geassocieerd worden met ‘anti-hiërarchisch’ en ‘vrij van culturele dogma’s’. Er wordt daarmee volledig over het hoofd gezien dat ‘vrij van hiërarchie’ en ‘vrijheid’ uitspraken zijn over de duale wereld en dus altijd van een bepaald niveau zijn en altijd in een bepaalde richting gaan. Daarmee wordt de verantwoordelijkheid voor het eigen perspectief over het hoofd gezien en ontdoken. Beluister voor meer daarover onderstaande Soundcoud.

1. De wetenschapsfilosoof Thomas Kuhn, noemt dit ‘Theoretisisme’.
2. Uitgebreidere beschrijving van niveaus van bewustzijn en integraal leiderschap.
3. Kort overzicht van alle niveaus van bewustzijn.
4. Voor een video-presentaties voor alle niveaus van bewustzijn zie Integral Life.

Update juni 2022.

AUDIO-Teaching over dit thema op SoundCloud.