Populisme en relativisme
Brexiteers en Trumpianen verzetten zich fel tegen het elitaire karakter van het positief emancipatoire postmodernisme. Tegelijkertijd maken ze grof gebruik van een ander aspect van het postmodernisme: Het uit de hand gelopen relativisme ten aanzien van ‘goed’, ‘waar’ en ‘schoon’. En dat ten behoeve van de eigen agenda.
Post Truth
We leven in een ‘post-truth’ samenleving, die door mensen die heel goed weten wat ze willen misbruikt wordt. In het postmodernisme is alleen waar wat ieder individu persoonlijk subjectief voelt of vindt. Dat geldt dat zowel voor gevoelens, meningen, normen, waarden en opvattingen, als ook voor feiten.
In dit verlies van onderscheid tussen ‘vinden/voelen’ en feiten, kun je uiteraard de vreemdste dingen voorgetoverd krijgen. Zo kan dan bijvoorbeeld een bisschop, die vanuit zijn traditionele bewustzijnsniveau heel goed weet wat hij waar vindt, gebruik maken van het verlies van het onderscheid tussen ‘feit’ en ‘fictie’ door de holocaust in twijfel te trekken. Ik gebruik dit alleen als voorbeeld, van waaruit je je kunt voorstellen wat er allemaal nog meer beweerd kan worden, zonder dat tegenspreken nog relevant lijk.
Onze postmoderne broncode
Je kunt als weldenkende burger menen dat je niet vatbaar bent, beïnvloed te worden door deze postmoderne, vaak impliciete kentheoretische positie. Dat waag ik echter te betwijfelen. Je wordt alleen minder vatbaar voor deze steeds verder uitdijende postmoderne verdwazingen, als je voor jezelf de broncode van het postmodernisme weet te kraken. Maar dat is nog niet eens zo simpel. Ook omdat we er collectief nog middenin zitten.
Twee critici
Charles Taylor schreef in 1991 zijn bekende ‘De Malaise van de Moderniteit’. Eigenlijk is het een kritiek op een uit de hand gelopen postmodernisme. Nog steeds erg lezenswaardig.
Een citaat:
“Het feit dat omhelzing van autheticiteit de vorm van een soort relativisme aanneemt , betekent (…) dat het taboe is welk zedelijk ideaal ook maar krachtig te verdedigen. (….) Dit betekent dat (….) hun standpunt iets bevat wat tegenstrijdig is, aangezien het relativisme wordt aangedreven door een moreel ideaal.” 1)
Ken Wilber schreef een handzame analyse van de relatie tussen de opkomst van Trump en de beperkingen van het postmoderne bewustzijn. ‘Trump and a Post-truth world’
En citaat:
“Even science itself was held to be no more true than poetry. There simply was no difference between fact and fiction, news and novels, data and fantasies. In short, there was “no truth” anywhere.” 2)
‘Ik’ of ‘wij’ is alles
Vanuit een extreem postmodern standpunt is alleen de eigen interpretatie relevant: Perceptie is alles. Dat impliceert een volledige desinteresse voor enige ‘waarde’ of ‘waarheid’ die boven de individuele subjectiviteit uitgaat. Dit tenzij medestanders gevonden worden die dezelfde gevoelens en gedachtes hebben. Dat loopt uit op ongezonde symbiose, op intersubjectivisme (wat voor ons waar is is waar) en Identiteitspolitiek. Een initieel bevrijdend postmodernisme eindigt zo heel gemakkelijk in een ‘wij’ tegen ‘zij’ – bewustzijn. (Zij ‘de elite’, zij in ‘Europa’, ‘de Oost-Europeanen’, etc.). Mensen die in deze mondzet gevangen zitten, zijn zelf makkelijk te misleiden zijn omdat het checken van de realiteit geen interesse wekt.
Maar er is toch ook niets meer ‘waar’?
Het klopt dat de onderliggende realiteit alleen maar te duiden is in een taal die de onderliggende werkelijkheid nooit 100 % kan dekken. In die zin is niets absoluut waar. Maar extreem postmodernisme gaat zover te stellen dat de realiteit samenvalt met de perceptie en dat het geen zin meer heeft om nog onderscheid te maken tussen perceptie en realiteit. Als je dat onderscheid wel blijft maken zoek je naar begrippen die de werkelijkheid zo goed mogelijk dekken. Wetenschap, goede journalistiek en ook de eigen waarheidsvinding in het dagelijkse leven maakt daarvan gebruik. Ook ikzelf ben niet wat ik denk en voel alleen. ‘Ik zelf’ ben niet te reduceren tot een zelfinterpretatie.
Het openen van hart en geest
Persoonlijke en spirituele ontwikkeling dient wat mij betreft te gaan over het doorzien van de voorkeurs-identificaties van het ego. Daardoor wordt het mogelijk om te zoeken naar wat ‘goed’, ‘waar’ en ‘schoon’ is. Persoonlijke en spirituele ontwikkeling heropenen het individu voor de mogelijkheid om zich vanuit hart en geest onderdeel te weten van de wereld om zich heen.
Spontane compassie en verantwoordelijkheid
Dit contact met de wijdere context is vanuit een open geest geen goedwillend liberaal (ik ben mijn gedachtes) of postmodern (ik ben mijn gevoelens) individualisme. Vanuit integraal zelfonderzoek kun je er achter komen dat je niet te reduceren bent tot je lichaam, je gevoelend of gedachtes, maar dat je inherent verbonden bent met de wereld om je heen omdat je er onderdeel van bent. Een echt open geest initieert potentieel ‘manieren van zijn’, die een spontane betrokkenheid, compassie en verantwoordelijkheid oproepen.
Checklist
Zelfhulp bij het kraken van je postmoderne broncode
Postmodern niveau van bewustzijn Integraal niveau van bewustzijn
Relativistisch t.a.v. ‘goed’ en ‘waar’ Zo ‘waar’, ‘goed’ en ‘schoon’ mogelijk.
Deconstructief. t.a.v. elk idee Reconstructief t.a.v. ethiek, moraal, wetenschap
over ‘goed’, ‘waar’, of ‘schoon;’ en kunst.
Pluralistisch: Elk perspectief vanuit Bewust het beste, wijste perspectief zoeken.
is even goed, relevant of waar Kritiek op andere culturen mogelijk.
Anti-hiërarchisch en daarin hiërarchisch Hiërarchie aanbrengen ten behoeve van iets
‘Waar’ en ‘goed’ zijn (inter-)subjectief De beste verwijzingen naar de realiteit zoeken
Perceptie is de realiteit Perceptie is een goede of slechte verwijzing
Ik ben mijn voorkeursinterpretatie en Ik ben een onvervreemdbaar
mijn perspectief. inherent onderdeel van het leven
Authentiek = mijn gedachtes en Authentiek = inbrengen wat, voorbij mijn
gevoelens uiten: Gevoelige zelf > voorkeuren, ‘goed’, ‘waar’ en ‘schoon’ is
Oneerlijk = niet zeggen wat ik voel Oneerlijk = mijn hogere aspiratie en het goede
en denk verloochenen
Ieder mens is gelijk Niemand is gelijk. Ieder mens heeft
een eigen plek
Mensen hebben een intrinsiek Excelleren vereist voeding, uitdaging
motivatie die vanzelf bovenkomt. training, vaardigheden en kennis.
De rest is dwang.
Als ik niet als gelijke gezien wordt Leiderschap vanuit de plek die je
ben ik buitengesloten en inneemt als participant en
slachtoffer van discriminatie medespeler en creator
Positieve discriminatie omdat Mensen bekrachtigen vanuit de
iedereen gelijk is en moet zijn plek die zij nu innemen
Politiek correct Kaders scheppen mogelijkheden bieden
en uitdagen
In strijd t.a.v. elk bewustzijn Elk niveau van bewustzijn heeft iets relevants
dat niet iedereen ‘respecteert’ afhankelijk van de opgave die voor ligt
1.) Charles Taylor. ‘De malaise van de moderniteit’ Kok Agora / Pelckmans. 1994. p. 29, 30.
2.) Ken Wilber. ‘Trump and the Post-Truth World’ Shambhala. 2017 p. 6.
(Zie voor korte inhoud >)