Massacratie =
Massacratie, lijkt de beste vertaling van het Engelse woord ‘Crowdocracy‘. Massacratie is een vorm van toewijzing van macht en autoriteit waarbij de overstijgende intelligentie van de massa wordt aangesproken. Het is nog geen pasklaar model, maar welk een begin voor een urgente kwestie. (Deel 2 in de Serie Massacratie. Deel 1. >>)
Crowdocracy
Crowdocracy is een term die ingevoerd is door Integraal Politiek denker Alan Watkins, auteur van het gelijknamige boek ‘Crowdocracy‘. Het is een poging om tot een systeem te komen waarbij de wijsheid van de massa aan het werk wordt gezet. De onderliggende vraag is: aan welke eisen moet een politiek systeem voldoen waarin alle mensen mee beslissen opdat er een werkbare politieke wil tot stand komt? Het is een poging een eerste antwoord te geven op de kuren van het vertegenwoordigende stelsel van onze parlementaire democratie. (Zie ook Massacratie 1. Einde Politiek? >>)
Het ontwikkelingsniveau van de mensheid op aarde
‘Massacratie’ zoals het nu door Watkins ontwikkeld is, is geen pasklaar model. Het is een eerste doordenking van een nieuw model voor chaotische en complexe situaties. Dat is nodig, want dat is nu de situatie: complex, chaotisch, met een sterke onderlinge afhankelijkheid van steeds meer vraagstukken op steeds grotere schaal. Het zijn de kenmerken van het ontwikkelingsniveau waarop de mensheid is aangekomen. Massacratie is een eerste poging om tot een nieuw model te komen voor dat ontwikkelingsniveau.
Tegenstellingen in stand houden loont
In de huidige vorm van representatieve democratie loont het om tegenstellingen in stand te houden. Jezelf tegenover een andere partij positioneren geeft je identiteit, kiezers en macht. Na een verkiezing luidt de conclusie niet zelden: Het land is ernstig verdeeld. Dat geldt met name voor landen waar twee grote partijen om de macht strijden. Het bestaan van politieke stromingen en meerdere partijen, is een belangrijke verworvenheid van het democratische stelsel. Maar waar het loont het om tegenstellingen in stand te houden in plaats van ze te overstijgen en te integreren blokkeert het de voortgang. ‘Overstijgen en integreren’ staat nu voor identiteitsverlies en kiezersbedrog en het verlies van je politieke integriteit. Kan dat anders?
De massa is dom toch?
Als de massa meer inbreng gaat hebben, roept dat de vraag op of de massa wel wijs is. Is de massa niet dom? De massa lijkt wel dommer te worden, als steeds meer mensen, ook uit wanhoop over de situatie, een populistische houding aannemen en alles er maar uitgooien. Als steeds meer mensen het internet gebruikt als het riool, wie moet het riool dan onderhouden? Of beschermen de andere organisaties en verbanden van de burgerlijke maatschappij ons voldoende tegen ongekanaliseerde maatschappelijke druk? Doen er genoeg mensen aan participerend burgerschap in de wetenschap dat onze maatschappij een politiek ethische context is die draagvlak nodig heeft? Of ontbreekt het op dit moment aan de juiste structurele mogelijkheden waardoor we met een slecht onderhouden open riool te maken hebben?
Meritocratie en technocratie dan?
Even advocaat van de duivel spelen. Is het niet beter het oude liberale idee van censuskiesrecht van stal te halen? Dat is uiteraard een elitaire en theoretische gedachte. Maar op dit moment is er wel heel weinig diepgang in het ‘open riool’. En is het dan toch niet beter mensen die bewezen hebben succesvol te zijn (meritocratie) of die een bepaalde opleiding hebben genoten (technocratie) te herwaarderen? Geeft het Brexit referendum, toch een vorm van directere democratie, blijk van de wijsheid van de massa? Het Oekraïne referendum dan? Of was de kiezer daar best intelligent bezig, maar werd de kiezer in een onmogelijke positie gemanoeuvreerd? Was het de domme kiezer of de domme opzet van het referendum? En nu wil Wilders vier keer per jaar zo’n poppenkast …. kan dit intelligenter? Kunnen we voorbij populisme of het teruggrijpen op oude ideeën komen?
Holistisch, Systemisch en Integratief
Wat zijn de eisen die aan een nieuw systeem gesteld moeten worden? Daarvoor oriënteer ik me hier op het Integrale denken. Dat denken gaat over de transitie van partiële, beperkte en gefragmenteerde manieren van kijken, naar holistische, systemische en geïntegreerde manieren van kijken. Het integrale denken biedt een metakader, waaraan denkers als Ken Wilber (1) , Sri Aurobindo, Clare Graves, Jean Gebser en Steve Macintosh hun bijdragen hebben geleverd. Momenteel wordt het verder uitgewerkt naar verschillende toepassingsgebieden: Frederic Laloux naar een manier van organiseren met meer zelfsturing (Reinventing Organisations), John Mackey en Raj Sisodia naar een nieuw economisch stelsel waarbij het bedrijf een ethische context is (Conscious Capitalism), Brian Robertson t.a.v. nieuwe organisatiestructuren waarbij iedereen niet alleen in de organisatie werkt, maar ook aan de organisatie werkt (Holacracy), Alan Watkins t.a.v. nieuwe vormen van vertegenwoordiging (Crowdocracy) en in Nederland Mauk Pieper t.a.v. Integraal Leiderschap (Humanity’s Second Shock and Your Unique Self) en Anouck Brack t.a.v. ‘Embodying Integral Leadership‘. Integraal denken is behalve een denkwijze ook een opkomend bewustzijnsniveau dat na het postmoderne bewustzijnsniveau verschijnt. Daarom heet het ook wel pos-postmodern. Het is niet deconstructief, zoals het postmoderne bewustzijnsniveau, maar reconstructief. (Zie verder >>) Het is pragmatisch en gaat verder door alles wat geweest is als potentieel waardevol te zien voor de volgende fase.
Principe 1: Niemand is intelligent genoeg om 100 % onjuist te zijn
In deze post wil ik mij beperken tot drie principes waar ‘massacratie’ aan tegemoet zou moeten komen. Eén van de integrale principes die Watkins hanteert, is dat iedereen in zekere zin ‘gelijk’ heeft. Ken Wilber placht het zo te formuleren: Niemand is intelligent genoeg om 100 % onjuist te zijn. Dat is geen ideologische maar een feitelijke uitspraak. In het integrale denken wordt de extreem postmoderne positie, dat het om de perceptie en interpretatie gaat en niet om de onderliggende werkelijkheid, verworpen. Dan zou iedereen volledig vrij zijn om zijn eigen werkelijkheid te creëren los van zijn werkelijke inbedding in de structuren van zijn bestaan. Deze populaire postmoderne positie leidt ook tot oneindig ‘discussiegedrag’ waarbij alle feiten in twijfel getrokken kunnen worden. Dan kan het gebeuren dat een conservatieve Engelse bisschop, die zelf helemaal geen postmoderne relativistische positie heeft, daar wel met enig succesgebruik van kan maken bij het in twijfel trekken van het bestaan van de holocaust.
Het feit is, dat ieder mens is ingebed in relaties, organisaties en structuren en dat hij sowieso op de een of andere manier uitdrukking geeft aan zijn situatie daar binnen. Iedereen is de onbewuste of bewuste, meer of minder adequate spreekbuis van zijn situatie. Hoe kan dat feit gebruikt gaan worden?
Principe 2: Zoveel mogelijk perspectieven te kunnen omarmen en te integreren
Ieder mens representeert op die manier een deel van het leven waarin we allemaal bestaan. Waar het in de Franse revolutie vooral om de vrijheid van meningsuiting, organisatie et cetera ging, gaat het in een integrale update daarvan, om het vermogen om zoveel mogelijk perspectieven te kunnen omarmen en te integreren. Er kunnen mensen zijn die daar goed in zijn, maar wellicht kan er een systeem komen dat dit bewerkstelligt of in ieder geval bevordert. En wellicht bestaan er al prototypen.
Principe 3: Tegenstellingen behelzen overstijgende criteria
Een ander principe dat met het vorige samenhangt, is dat het niet gaat om het oplossen van tegenstellingen door compromissen, maar om het vinden van het overstijgende niveau waarop gezien kan worden dat elke pool verwijst naar een overeenkomstig referentiepunt. Het Engels kent de uitdrukking The opposite of the best is the best. De vraag is alleen op welk niveau dat beste gevonden kan worden. Niet op het niveau van de strijdende partijen. Dat brengt ook de absurde logica in het spel, dat we tegen degene zijn, die de vriend is van onze vijand is. Hoe absurd en onproductief dit uitwerkt kunnen we bijvoorbeeld zien in het Midden Oosten. Een aantal diplomaten proberen daar op een integrerende en overstijgende manier te werken, maar worden helaas maar al te vaak voor de voeten gelopen door belang hebbende machthebbers.
Het Nederlandse polderen en de verzuiling
Het ‘polderen’ is een onbewuste rudimentaire vorm van ‘Integraal werken’. Je kunt aan de ene kant van de dijk wel gelijk hebben met een standpunt over de waterstand, als je niet tot een overeenkomst komt die voor aanpalende polders ook werkt, kun je allemaal onder water komen te staan. Dat is dus een vorm van onbewust ‘Integraal werken’ op overlevingsniveau. Een ander voorbeeld is het model van de ‘Verzuiling’. Hoewel gebouwd op het traditionele bewustzijnsniveau, wat we in de jaren ’60 achter ons lieten, heeft het een integrale kern: de samenwerkende elites van de verschillende zuilen vonden het belangrijker de tegenstellingen te overwinnen, dan aan de basis de gescheiden werelden tegen elkaar op te zetten. Nederlandse diplomaten die getraind waren in het ‘polderen’ genoten om hun integratieve capaciteiten aanzien in de wereld. (2) En nog steeds dwingt het meerpartijenstelsel, waar altijd coalities gevormd moeten worden, de politici zich te trainen in partij-overstijgende gezichtspunten. Maar hoe kan de massa in dit mechanisme betrokken worden in plaats van dat ze betrokken wordt in onderuithalende desintegrerende krachten?
‘Bewustzijn’ en ‘structuur’ op elkaar aansluiten
Nederland is potentieel één van de eerste landen waar op grote schaal het postmoderne bewustzijn overstegen kan worden. (3) Het bewustzijnsniveau van de bevolking is er aan toe, het politieke systeem heeft de rudimenten in zich en er is in ervaring met ‘Integraal Polderen’. Er is een basis waar vanuit dit verder aangepakt kan worden.
__________________________________________________________________________
Het denken van Wilber staat ook wel bekend onder de naam AQAL, hetgeen verwijst naar ‘All quadrants’, ‘All (developemental) Lines’, ‘All Levels’, ‘All Types’. Zie verder >>
- (Zie ook ‘Integraal bewustzijn omvat en overstijgt de identiteit van politieke partijen‘ in het artikel ‘Vluchtelingencrisis ‘Beyond Pluralism’
- Zie ook de artikelen ‘Moet het gevoelige zelf van de Nederlander beschermd worden?‘ en ‘Maakt Rutte een einde aan de tolerante Nederlander?‘.